Covid-19a protagonista duen gaur egungo osasun-krisiak bete-betean izan du eragina enpresetan eta negozioetan, eta sortzen ari diren ekintzailetza-proiektuei lotutako ziurgabetasun-egoera bati ireki dizkio ateak.

Hori horrela, GEMek (Global Entrepreneurship Monitor) prestatutako txostenarekin bat etorriz —Espainiako ekintzailetzaren egoera COVID-19aren krisiaren aurrean—, pandemiaren eta alarma-egoera deklaratu zen lehenengo hilabeteetan sortze-bidean zeuden enpresen % 35ek planak eten zituen eta % 4k bertan behera utzi zuen ideia. Alderdi positibo bat ere izan du horrek; izan ere, % 41ek negozio-eredua berriz orientatzea erabaki du, eta % 56k ez zuen eragin hurrengo hilabeteetarako negatiborik aurreikusi proiektuan; are gehiago, onuragarria izan zitekeela uste zuen.

Edonola ere, egoera horri aurre egiteko, guztiz funtsezkoa da ekintzaileek egokitzeko duten gaitasuna: Merkatu-azterlan eguneratu bat izan behar dugu eta gure ideia edo negozio-eredua berrikusi, baina, aldi berean, agertzen doazen aukerak aprobetxatzeko gai izan. Geure buruak berrasmatzeko unea da. 

Horren jakitun, enpresa askok dagoeneko egokitu dute jarduera, negozio-hobi berrietara bideratzeko; besteak beste, nola ez, osasunari lotutakoa nabarmendu behar dugu. Horixe da, hain zuzen ere, maskarak, gel desinfektatzaileak eta abar ekoizteari eta banatzeari ekin dioten enpresa ugari egotearen arrazoia. Izan ere, ziur asko, sektore horrek garrantzi handiagoa izango du etorkizunean. 

Eraldaketa hori, dena den, haratago doa arkitekturari edo eraikuntzari lotutako negozioetan, eskaintza egokitu baitute terraza eta lorategi zein argi naturala duten gela malgu eta aldakorrak dituzten etxebizitzekiko desira gorakorrera egokitzeko. Barne-diseinatzaileek, bereziki, ostalaritza-lokaletarako irtenbideak bilatzeko erronkari egin behar diote aurre, sozializazioa modu seguruan ahalbidetuko duten espazio berritzaileekin, besteak beste. 

Enpresaren eremu guztien digitalizazio integrala, halaber, negozio-aukeretarako iturria da. Sektore guztiek partekatzen duten joera bat da, eta horrek arinago garatzea eta ezartzea ekarri du, betiere, lehiakortasuna hobetzeko asmoz. Horri dagokionez, enpresa txiki eta ertainetara iritsi den joera bat da. 

Ildo horretatik, funtsean mugikortasunari eta harremanei eragiten dizkieten murrizketa ugarien ondorioz, negozio-aukera sorta handi bat sortuko da irtenbide eraginkorrak eskaini ditzaketen ekintzaileentzat: telelana, e-learning, e-commerce, ekitaldi birtualak, contactless ordainketak, kontakturik gabeko sarrera-kontrola eta beste hainbat gai.

Mundua asko aldatu da hilabete gutxian, eta, horregatik, oinarri-oinarrizkoa da enpresen berrasmatzeko gaitasuna eta negozio-ideia berrien gaitasuna nabarmentzea. Krisi orok dakar aukera bat berekin, eta oraingoa ez da salbuespena izango. Guk aukera hori aprobetxatu behar dugu. 

2020. urte honek egoera berri eta ustekabekoak utzi dizkigu pandemiaren ondorioz. Aukeratu ez genuen eta gelditzeko iritsi zen paradigma aldaketa batean murgilduta topatu dugu geure burua. Historian lehenengoz, era masiboan itxi dira komertzioak, premiazko beharrekin lotuak izan ezik. Horrek behartu gaitu egiteko eta erosteko era berrietara ohitzera. Bada, funtzionatzeko modu hori bere egin dute jada kontsumitzaileek nahiz komertzioek.

Baina eraldaketa prozesua askoz ere urrunago joan da: 

• Pertsonek segurtasunaren balioa nabarmendu dute: Erostera doazenean inguru seguru eta fidagarriak bilatzen dituzte. Gela, maskara, aurretiazko hitzordua eta pertsonalizazioa gure egunerokotasunean txertatu dira.
• Markak berrasmatzen: Ez ditugu ahazten unerik zailenetan haien bertsiorik onena erakutsi duten markak. Gehien erosten ditugun produktu eta zerbitzuen parte izatera pasatu dira. Aldi berean, branding pertsonala eta emozionala daukagu, egoera honetan iraun eta hazteko beste giltzarri bat. Honelako elementuak sustatzen ditu: berezitasuna, benetakotasuna, gardentasuna eta fidagarritasuna. Detaileek markatzen dute aldea.
• Digitalizazioa: Internet bidezko kontsumoa hazten ari da, konfinamenduan aukera bakarra izan da eta. Jada digitalizatuta zeuden komertzioak izan dira egoera hobekien eraman ahal izan dutenak. Hala, agerian geratu da digitalizazioak (eta ez derrigorrez on-line salmentak) lehiakortasuna hobetzeko duen rola, eta komunikazio kanal eraginkorragoak nahiz barne kudeaketako eta bezeroekin harremantzeko tresna teknologiko berriak zabaltzeko duen garrantzia.
• Ohitura berriak: Kontuan hartu behar da kontsumitzaileek gero eta gehiago bilatzen dituztela erosketa esperientzia pertsonalizatuak, gailu teknologikoak sarriago erabiltzen dituztela, gure komertzioen preskriptore bihurtzen direla, konprometitu egiten direla eta bilatu egiten gaituztela eta beste guztien artean aukeratzen dutela.
• Balioak: Azkenik, inoiz baino garrantzitsuagoa da bezeroen bizitzeko eta pentsatzeko moduarekin konektatzea, bai eta beren interesekin, konpromisoekin eta, azken finean, baloreekin ere. Etika eta gizarte erantzukizuna jasangarritasunari, ingurumenaren zainketari edo kontsumo arduratsuari lotuta. Goranzko balioak dira horiek

Sormenaren eta kulturaren sektoreak gero eta aintzatespen gehiago jasotzen ditu hiri-inguruetan ekonomia eta berrikuntza garatzeko katalizatzaile gisa egiten duen lanagatik. Alabaina, zer jarduera txertatu behar dira sektore horren barruan? Zein da ekonomian benetan duten eragina? Eta are garrantzitsuagoa dena, zer egiten ari gara zeregin hori aitortzeko?  

Sektorea zedarritzen

KEA aholkularitzak Europako Batzordearentzat egindako definizioaren arabera, sektorea zirkulu zentrokideetan egituratzen da, honela: nukleoan arteak eta ondarea daude; hurrengo zirkuluan liburu, musika, zinema eta bideo, irrati-telebista, bideo-joko eta prentsaren kultura-industriak; ondoren, diseinuari, arkitekturari eta publizitateari lotutako enpresa eta erakundeak, eta, amaitzeko, jarduera horiei lotutako industriak.

Izan ere, sormenak eta arteak uste baino eremu gehiago barne hartzen dituzte, eta gizartea zenbat eta garatuagoa izan, orduan eta gehiago ikusiko ditugu. Esnatzen garenetik berriz ere lo hartzen dugun arte, gure jarduera ugaritan ikus ditzakegu diseinua eta artea: arropan, lanean, komunikazioan, zerbitzu publiko batzuetan, liburuetan, musikan, artelanetan eta abarretan.

Ekonomian duen garrantzia

Europar Batasunaren datuen arabera, sektoreak 12 milioi pertsona baino gehiagori ematen die lana (guztien % 7,5), eta % 4ko ekarpena egiten dio barne produktu gordinari (BPGd). Bilboren kasuan, 2019. urtean enpleguen % 4,7 sortu zituen sektoreak, eta arkitektura eta ingeniaritzakoak ziren langile gehienak (guztien % 40), gero, publizitatekoak (% 12), irrati-telebistakoak (% 11) eta sormen, arte eta ikuskizunetakoak (% 9). 

Datu horien bitartez egiaztatu da ezagutzaren eta sormenaren ekonomia intentsibo batera jotzen ari garela, eta ezaugarri hori oso begi-bistakoa da sektore horretan. Beraz, beste sektore batzuetako ekintzailetzaren eta berrikuntzaren katalizatzaile gisa jarduten du, zuzenean zein zeharka. 

Alde batetik, hiriei eta hiri-inguruei hertsiki lotuta dagoen sektore bat da; izan ere, bertan dauden pertsona-pilaketak eta konexio-sareak gakoak dira berrikuntzarako eta sormenerako prozesua errazteko, bereziki, ingurumena hobetzea eta enplegu kualifikatua sortzea ekarriko duen ekonomia-eredu berri bati lotuta.

Garrantzia aitortzea

Horren jakitun gara, eta Europako 2020ko Agendan jada «hazkunde adimendunaz» hitz egin zen, non sormen- eta kultura-industriek zeregin erabakigarria izango duten. Era berean, Europako Horizontea programa (EBren 2021-2027ko Ikerketa eta Berrikuntzarako Esparru Programa) berriaren hiru oinarrietako bat da Europako industriaren lehiakortasunaren munduko erronkei erantzuna ematea sei klusterren bitartez. Kluster horien artean dago, besteak beste, “Kultura, Sormena eta Gizarte Inklusiboa”, eta, hain zuzen ere, sektorea modu hain adierazgarrian nabarmentzen den lehenengo aldia da. 

Euskadiren eta Bilboren kasuan, Europako Batzordeak babestutako Regional Innovation Strategy for Smart Specialization (RIS3) delakoaren barruan, espezializazio adimenduko lehentasun estrategikoak identifikatu dira, eta horren barruan dago kultura- eta sormen-industrien aukera-eremua. 

Bilbo: kulturari lotutako eraldaketa-eredu bat 

Bilbok kulturari eta sormen-diziplinei lotutako ibilbide luzea egin du, eta azken hamarkadetako hiri- eta ekonomia-eraldaketa handiaren ardatz nagusi bihurtu ditu. 

Erreferentziazko azpiegiturak eta proiektuak bereganatu ditu, eta, horrela, hiriari ikusgarritasuna eman ahal izan zaio arlo horretan. Horrek, aldi berean, nazioarteko aintzatespena eta ikusgarritasuna ekarri dizkio. Era berean, tokian tokiko sektorea finkatzen eta hazten laguntzeko proiektuak garatu dira, Zorrotzaurre eta Bilbo Zaharra, esaterako. Hiriarentzako erreferentziazko espazio nagusiak izan dira alor horretan, eta tamaina handiagoko zein txikiagoko organizazio, enpresa eta entitate ugarik modu esanguratsuan lagundu dute Bilboren sormen- eta kultura-sektorea garatzen.

Gaur egun eta Covid-19ari lotutako krisi honen testuinguruan, erronka, inolako zalantzarik gabe, tokiko sektore honen lehiakortasuna babestea eta indartzea izango da, datozen urteetan ere hiriarentzako sektore estrategiko gisa egiten ari den bidea finkatu eta hazi dadin. 

Lana bilatzea planteatzen dugunean ezinbestekoa da aintzat hartzea enplegu bilaketa bera jada badela lan bat: Denbora eskaintzea, ongi antolatzea eta urratsak ezagutzea, itsu-itsuan ez joateko eta ez galtzeko.

Jarraian, prozedura horretan laguntzeko aholkuen zerrenda bat erakutsiko dizugu:

1. Ezagutu zure indarguneak eta eskumenak: Lehen urratsa zure balio proposamena definitzea da, zer egiten dakizun azaltzea. Begi-bistakoa eta guztiz zentzukoa dirudien arren, ez da beti aztertzen. Ez da komeni lan merkatura jotzea aurrez identifikatu gabe eskaintzeko zer daukazun eta zer egitea gustatuko litzaizuken.
2. Helburu profesional bat definitzea, une horretakoa: Laneko bizitzan zehar aldaketak eta egokitzapenak egiten joango zara, baina hasieran nora jo markatuko dizun iparrorratza izango da. Helburu hori izan barik zaila izango da emaitza bat lortzea: Pertsona guztiek ez dute lantzen, eta lana bilatzeko giltzarrietako bat da.
3. Lan merkatua aztertu: Lagunduko dizu jakiten enplegua eskaintzen dutenak zein sektore eta zein enpresa diren eta zer nolako ezaugarriak dituzten. Zer eskaintzen duten ere jakin ahal izango duzu, eta nola lor dezakezun hautaketa prozesu batean sartzea. Gaur egun, Internet da horretarako tresnarik egokiena.
4. Prestatu zure Curriculum Vitaea talentuaren ikuspegitik: Lehenengo hiru urratsen ostean, hurrengoa da zure aurkezpen gutunera edo Curriculumera gehitzea. Ez datza guztia kontatzean, soilik definitu eta ezberdintzen zaituzten gauza esanguratsuak. Laburra, zehatza, erakargarria. Garrantzitsua da diseinua zaintzea eta zure indarguneak txertatzea.
5. Curriculum digitala LinkedInen: Erabili sare sozialak. Gaur egun sare sozialak funtsezko tresna dira enplegua topatzeko. Errekrutatze arduradun askok sare sozialetara jotzen dute profesionalak aurkitu eta pertsonak ezagutzeko. Beraz, funtsezkoa da kanal horietan egotea, bereziki LinkedInen.
6. Internet gehiago. Gaur egun asko dira informazioa eskaintzen duten enplegu atariak: Infojobs, Infoempleo, etab. Batzuk tematikoak dira, sektorearen araberakoak. Bestalde, hainbat ataritako eskaintzak multzokatzen dituzten metabilatzaileak daude: Indeed, Jooble dira horietako batzuk.
7. Aktibatu zure kontaktuak: Egin networking, baina egizu ondo. Hori ere ikasten da. Zeure burua aurkeztea eta bila dabiltzan hori zer den jakitea benetan lagungarria izan daiteke.
8. Presta zaitez behar bezala elkarrizketetarako. Prestatu eta entseatu zure kontakizuna, zure ahozko curriculuma. Guztia praktikatu eta hobetu daiteke. Bilatu joko duzun enpresa horri buruzko informazioa. Prestatu zure Elevator Pich.   

Azken finean, zu zeu izan behar zara, zure helburua argi izan behar duzu, garrantzitsua den horretan zentratu behar zara, nori zuzentzen ari zaren jakin behar duzu eta, batez ere, zeure buruaren onena erakutsi behar duzu, gainerakoengandik ezberdintzeko eta balio gehigarria eskaintzeko.

Bilbao Ekintzan prozesu horretan lagunduko dizugu enplegagarritasuna hobetzeko gure programen bitartez. Bilbokoa bazara, hemen gauzkazu laguntzeko prest.